مقدمه
در سالهای اخیر تعداد پروندههای مربوط به تصرف عدوانی در ایران به شکل چشمگیری افزایش یافته است؛ موضوعی که اگرچه ساده بهنظر میرسد، اما در عمل یکی از پیچیدهترین دعاوی ملکی محسوب میشود. بسیاری از افراد تنها بهدلیل ناآگاهی از قوانین و مراحل رسیدگی، ملک خود را برای مدت طولانی از دست میدهند یا در مسیر دادرسی دچار ضررهای سنگین میشوند.
در چنین شرایطی داشتن راهنمای دقیق و دسترسی سریع به مشاوره حقوقی آنلاین اهمیت بسیار زیادی پیدا میکند.
گروه وکلای دادمهرا با مدیریت وکلای متخصص، آقای علی کردی اردکانی و خانم سحر تنی، سالهاست بهصورت تخصصی در زمینه دعاوی ملکی و پروندههای تصرف عدوانی فعالیت میکنند و امکان مشاوره آنلاین فوری برای تهران، شهرستانها و حتی ایرانیان خارج از کشور را فراهم آورده اند.
در این مقاله، راهنمایی کامل و کاربردی از تعریف تصرف عدوانی تا مراحل طرح شکایت، دادخواست ،تفاوت دعوای حقوقی و کیفری، مدارک لازم، نکات طلایی دفاع، نمونههای واقعی و جدول مقایسهای ارائه میشود تا بتوانید با آگاهی کامل و بدون خطا، از حق قانونی خود دفاع کنید.
گروه وکلای دادمهرا
سریع و تخصصی مشاوره حقوقی بگیر
تیم حرفهای گروه وکلای دادمهرا شامل وکلای پایه یک دادگستری آقای علی کردی اردکانی و خانوم سحر تنی آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و ارائه راهکار در مورد حبس تعلیقی به شما عزیزان است.
مشاوره آنلاینفهرست مطالب
- تصرف عدوانی چیست؟
- تفاوت تصرف عدوانی حقوقی و کیفری
- مراحل و شرایط طرح شکایت
- مدارک لازم و نکات حقوقی
- مجازات و احکام دادگاه
- چرا در پرونده تصرف عدوانی باید وکیل متخصص داشته باشیم؟
- سوالات متداول
- جمع بندی
تصرف عدوانی چیست؟
✅تعریف قانونی و ماهیت
اصطلاح «تصرف عدوانی» به معنای آن است که شخصی بدون رضایت و بدون حق قانونی، ملکی (مال غیرمنقول) را که در تصرف یا استفاده مشروع دیگری است، بهزور یا به اجبار تصرف کند.
بر اساس ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای تصرف عدوانی زمانی مطرح میشود که «متصرف سابق» مدعی شود دیگران بدون رضایت او، مال غیرمنقول را از تصرف او خارج کردهاند و خواهان اعاده آن باشند.
همچنین به موجب ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی در صورت مالک بودن شخص و اثبات مالکیت وی تصرف عدوانی ثالث جرم محسوب می گردد.
در این نوع دعوا، الزاماً نیازی نیست که خواهان مالک رسمی باشد؛ فقط تصرف سابق و لحوق تصرف عدوانی باید اثبات گردد.
✅فلسفه ی وضع مقررات تصرف عدوانی چیست ؟
چون تصرف عدوانی نقض آشکار حقوق قانونی متصرف سابق نسبت به ملک است و منجر به بینظمی در مالکیت و امنیت حقوقی افراد میشود ، قانونگذار با پیشبینی امکان طرح دعوا توسط «متصرف قانونی یا سابق» به حمایت از نظم حقوقی و تأمین عدالت اجتماعی پرداخته است.
تفاوت تصرف عدوانی حقوقی و کیفری
در دعاوی مربوط به تصرف عدوانی بسیاری از افراد نمیدانند که این دعوا میتواند حقوقی یا کیفری مطرح شود و هرکدام شرایط، مدارک و نتایج متفاوتی دارند. اشتباه در انتخاب نوع دعوا باعث طولانی شدن روند پرونده و حتی می تواند منجر به رد دعوای حقوقی یا مواجهه با قرار منع تعقیب کیفری گردد.
در ادامه یک جدول کامل، کاربردی و دقیق برای مقایسه «تصرف عدوانی حقوقی» و «تصرف عدوانی کیفری» آماده کرده ایم تا با یک نگاه، تفاوتها را متوجه شوید.
| موضوع | تصرف عدوانی حقوقی | تصرف عدوانی کیفری |
|---|---|---|
| ماهیت دعوا | دعوا کاملاً حقوقی است و هدف رفع تصرف و بازگرداندن ملک میباشد. | جرم محسوب میشود و برای متصرف، مجازات کیفری در نظر گرفته میشود. |
| مرجع رسیدگی | دادگاه صلح | دادگاه کیفری |
| بار اثبات | اثبات سبق تصرف + لحوق تصرف + عدوانی بودن | ارائه سند رسمی مالکیت+اثبات تصرف عدوانی + سوء نیت متصرف |
| نتیجه و حکم | رفع تصرف و تحویل ملک به مالک سابق | مجازات کیفری (حبس) + رفع تصرف |
| سرعت رسیدگی | معمولاً طولانیتر | سریعتر به دلیل ماهیت کیفری |
| نیاز به سند رسمی | سند رسمی مزیت دارد اما الزامی نیست | ارائه سند رسمی مالکیت الزامی است |
| قابلیت طرح همزمان | میتوان همزمان با دعوای کیفری مطرح کرد | میتوان همزمان با دعوای حقوقی مطرح کرد |
همانطور که در جدول بالا مشاهده میکنید، تفاوت میان تصرف عدوانی حقوقی و کیفری بسیار مهم است و انتخاب اشتباه نوع دعوا ممکن است باعث ضرر مالی و زمانی قابلتوجه شود. اگر شخصی بدون رضایت شما ملکتان را تصرف کرده، ابتدا باید بررسی شود که شرایط طرح دعوا بهصورت حقوقی فراهم است یا کیفری.
گروه وکلای دادمهرا با مدیریت آقای علی کردی اردکانی (متخصص دعاوی ملکی و کیفری) و خانم سحر تنی (متخصص دعاوی ملکی و ثبتی)، بهصورت حضوری و آنلاین آماده بررسی پرونده و ارائه بهترین مسیر حقوقی هستند.
مراحل و شرایط طرح شکایت
برای اینکه بتوانید دعوای تصرف عدوانی را مطرح کنید، چند شرط و مرحله وجود دارد
- موضوع مال، غیرمنقول باشد — مثل زمین، خانه، آپارتمان، باغ، مغازه و…
- خواهان سابقاً ملک را در تصرف داشته باشد (متصرف قانونی یا مشروع) — «سبق تصرف» شرط است.
- خوانده بدون رضایت و بهصورت عدوانی و غیرقانونی ملک را تصرف کرده باشد — یعنی فعل تصرف عدوانی رخ داده باشد.
- دادخواست رفع تصرف (یا شکایت کیفری) تنظیم و به دادگاه تقدیم شود — بسته به شرایط، دادخواست حقوقی یا شکایت کیفری.
نکته مهم: در دعوای حقوقی نیازی به اثبات مالکیت نیست؛ سابقه تصرف کافی است. اما در دعوای کیفری اغلب مالکیت رسمی لازم است.
مدارک لازم و نکات حقوقی
🧾 مدارک لازم
سند مالکیت، قولنامه، مبایعهنامه یا هر مدرک قانونی که نشاندهنده مالکیت یا حق تصرف سابق شما باشد.
مدارک یا شواهدی مبنی بر «سبق تصرف» — مثلاً قبض آب/برق یا عکس/ادله استفاده از ملک قبل از لحوق تصرف عدوانی.
اگر ملک مشاع باشد: مدارکی که سهم یا حق شما را از ملک مشاع اثبات کند.
استشهادیه، شاهد، اجارهنامه یا قرارداد اجاره (در صورت مستأجر بودن).
در صورت وجود ساخت و ساز، غرس درخت، تغییر کاربری یا تاسیسات — مدارک و عکس از تغییراتِ ایجادشده توسط متصرف عدوانی. ( اغلب با اخذ تامین دلیل )
⚠️ نکات حقوقی مهم
دعوای «تصرف عدوانی حقوقی» با اثبات سابقه تصرف قابل طرح است، نه صرفا با اثبات مالکیت.
اگر ملک مشاع است، تصرف یکی از شرکا بدون رضایت سایر شرکا جز مصادیق «تصرف عدوانی» است.
در صورتی که متصرف عدوانی اقدام به ساخت بنا، غرس، اصلاح مرز، حصارکشی و تغییرات دیگری کرده باشد — بنا و درخت فورا قلع و قمع میشوند مگر اینکه متصرف عدوانی ظرف مهلت قانونی خواهان اثبات مالکیت گردد و این درخواست مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد.(ماده ۱۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی )
امکان اخذ دستور موقت (قبل از صدور حکم قطعی) برای جلوگیری از ساختوساز یا تغییرات وجود دارد.
مجازات و احکام دادگاه
اگر تصرف عدوانی کیفری تشخیص داده شود یعنی ملک متعلق به دیگری باشد و متصرف با علم به این موضوع ملک را تصرف کرده باشد طبق قانون مجازات اسلامی، مجازات برای متصرف عبارت است از حبس از یک ماه تا یک سال.
در صورت تکرار جرم یا پس از حکم کیفری، اگر پس از رفع تصرف باز هم ملک تصرف شود مجازات تشدید میگردد.
اگر متصرف عدوانی اقدام به بنا، حصار، غرس درخت و… کرده باشد بنا و درخت قلع و قمع میشوند.
شایان ذکر است وفق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری این جرم در صورتی که نسبت به اموال غیر دولتی ارتکاب یافته باشد ، قابل گذشت محسوب و حبس آن نیز به نصف تقلیل یافته است .
چرا در پرونده تصرف عدوانی باید وکیل متخصص داشته باشیم؟
پروندههای تصرف عدوانی برخلاف تصور عموم، فقط با ارائه سند یا یک شکایت ساده حل نمیشوند. این دعاوی نیازمند شناخت دقیق رویه قضایی و اثبات سه موضوع مهم هستند: سبق تصرف، لحوق تصرف و عدوانی بودن تصرف . بیشتر پروندهها بهخاطر نقص همین موارد رد میشوند؛ به همین دلیل کمک گرفتن از یک وکیل متخصص ضروری است .
وکیل ملکی و کیفری میتواند تشخیص دهد که دعوا باید حقوقی طرح شود یا کیفری یا هر دو. انتخاب اشتباه نهتنها باعث طولانی شدن پرونده میشود، بلکه ممکن است به ضرر مالک تمام شود. یک وکیل متخصص با تجربه قبلی، بهترین مسیر را مشخص میکند و مدارکی که شانس موفقیت را بالا میبرند جمعآوری میکند.
در این میان مشاوره آنلاین گروه وکلای دادمهرا یک مزیت محسوب میشود. با مدیریت
آقای علی کردی اردکانی (متخصص دعاوی کیفری و ملکی)
و خانم سحر تنی (متخصص دعاوی ملکی و ثبتی)،
شما میتوانید بدون مراجعه حضوری و از هر شهری، مدارک و توضیحات را ارسال کرده و در همان لحظه مسیر درست را دریافت کنید.
مشاوره آنلاین مخصوصاً در دعوای تصرف عدوانی اهمیت بیشتری دارد، چون زمان اینجا نقش حیاتی دارد؛ هرچه دیرتر اقدام شود، اثبات سبق تصرف سختتر و موقعیت طرف مقابل قویتر میشود. بههمین دلیل بررسی سریع و حرفهای، جلوی ضررهای بعدی را میگیرد و شانس موفقیت پرونده را بالا میبرد.
در نتیجه، برای اینکه پرونده با اشتباهات ساده از مسیر درست خود منحرف نشود ،شروع کار با یک مشاوره تخصصی آنلاین دادمهرا بهترین و کمهزینهترین تصمیمی است که میتوانید بگیرید.
سوالات متداول
جمع بندی
پروندههای تصرف عدوانی از پیچیدهترین دعاوی ملکی در ایران هستند و هر اشتباه کوچک میتواند حق قانونی شما را به خطر بیندازد. موفقیت در این پروندهها نیازمند درک دقیق قوانین، تجربه قضایی و استراتژی حرفهای است که فقط یک وکیل متخصص میتواند ارائه دهد.
گروه وکلای دادمهرا با مدیریت آقای علی کردی اردکانی و خانم سحر تنی، تجربه گسترده در پروندههای ملکی و کیفری دارند و میتوانند تمام مراحل پرونده تصرف عدوانی شما را با دقت و تخصص هدایت کنند.
💡 مزیت ویژه: شما میتوانید از مشاوره آنلاین گروه وکلای دادمهرا استفاده کنید، بدون نیاز به مراجعه حضوری، مدارک خود را ارسال کرده و در کوتاهترین زمان، تحلیل دقیق و مسیر قانونی درست را دریافت کنید. این مشاوره بهویژه در پروندههای حساس و زمانمحور، مانند تصرف عدوانی، شانس موفقیت شما را به شکل چشمگیری افزایش میدهد.
گروه وکلای دادمهرا
سریع و تخصصی مشاوره حقوقی بگیر
✅ همین حالا اقدام کنید: برای حفاظت از حق و ملک خود و بهرهمندی از مشاوره آنلاین تخصصی و فوری دادمهرا، از طریق وبسایت daadmehra.com درخواست مشاوره ثبت کنید و مسیر قانونی درست را با راهنمایی وکلای حرفه ای دادمهرا آغاز کنید
مشاوره آنلاین.
با عضویت در خبرنامه ما، جدیدترین مقالات حقوقی، نکات کاربردی و اطلاعرسانی پروندهها را مستقیماً در ایمیل خود دریافت کنید.
